Ivan Mažuranić

Ivan Mažuranić (1814-1890) był poetą i działaczem narodowym. Na początku swej twórczości pisał wiersze, które publikowano w czasopiśmie „Danica”. Były to głównie utwory programowe, w których wyrażał swoje poglądy, idee narodowe, odwoływał się w nich do wydarzeń z przeszłości. Interesował się Słowiańszczyzną, uczył się słowiańskich języków: polskiego, czeskiego, rosyjskiego. Mažuranić w swych tekstach wzorował się najpierw na poezji klasycystycznej, potem na stylu twórców dubrownicko-dalmatyńskich z XVI-XVII wieku oraz na pieśni ludowej i liryce włoskiej. Przetłumaczył wiele tekstów, które ukazywały się w „Danicy”, między innymi przypowieści z rozdziału I, VII, IX, XII i XV Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza. Poza tym pisał wiersze o tematyce miłosnej, dla których inspiracją była jego ukochana – Aleksandra Demeter. Utwory liryczne Mažuranicia nie były aż tak wybitne jak dopisane przez niego w 1844 roku brakujące pieśni do eposu Ivana Gundulicia Osman. Uważa się, że napisał je mistrzowsko, gdyż wpisują się idealnie w styl oryginału. Dzięki temu osiągnął on dojrzałość twórczą i w tym czasie napisał swoje największe dzieło Śmierć Smail-agi Czengicia, które zostało opublikowane w 1846 roku w Karlovcu na łamach czasopisma „Iskra”. Najwcześniej poemat ten został przełożony w Czechach przez Józefa Kolara. Na podstawie tej wersji polski poeta i tłumacz, który pasjonował się twórczością ludową – Władysław Syrokomla – w 1862 roku dokonał pierwszego polskiego przekładu, a w 1896 roku został on przetłumaczony przez Bronisława Grabowskiego – tłumacza i słowianofila. Nowy przekład pojawił się ponownie dopiero w okresie międzywojennym dzięki zainicjowanej przez Julija Benešicia serii wydawniczej Biblioteka Jugosłowiańska, w której miały ukazywać się przekłady utworów z literatur trzech narodów Jugosławii: serbskiej, chorwackiej i słoweńskiej. W pierwszym tomie tego wydawnictwa w 1931 roku ukazało się tłumaczenie autorstwa Antoniego Bogusławskiego. Zostało ono dokonane na podstawie filologicznego przekładu Benešicia i poprzedzone było przedmową Milutina Cihlara Nehajeva. W 1972 roku ukazał się ponownie przekład Bogusławskiego wraz z opracowaniem
i przedmową Józefa Magnuszewskiego. Jest to jedyny utwór napisany w całości przez Ivana Mažuranicia, który został przetłumaczony na język polski.

Nina Bednarczyk, Sylwia Frucz

Więcej