Poljsku kazališnu recepciju Miroslava Krleže obilježava nesklad između emisije i recepcije, koji se uostalom ne odnosi samo na dramsko stvaralaštvo autora Glembajevih. Velik broj prijevoda Krležinih književnih tekstova nije popraćen dovoljno dobrim ocjenama koje bi potvrdile i obrazložile velik interes za tog pisca. U mnogim recenzijama u drugom razdoblju recepcije njihovi autori priznaju da je u pitanju pisac velikog formata, no prevođena i inscenirana djela nisu više aktualna u kontekstu u kojem se pojavljuju, te se u tome vidi jedan od glavnih razloga slabog prijma predstava i blago negativnih osvrta kritike. Najveću pozornost i zanimanje publike privukla je međuratna izvedba U agoniji (igrana pod naslovom Barunica Lenbach) te, u poslijeratnom razdoblju, Kandidat smrti prikazan na televiziji, Glembajevi u Šleskom kazalištu te gostovanje Gavelle s istim tekstom. Recepcija kazališne kritike, najblaže rečeno, suzdržana je. Kritičari najviše prigovaraju poljskim izvedbama u čijoj realizaciji često sudjeluju kazališni ljudi iz bivše Jugoslavije, predbacujući im ponajviše konzervatizam i pretjeranu privrženost tekstovnom predlošku. Ima i primjedaba na račun Krleže, koje se odnose na poetiku njegovih djela. Za svestraniju ocjenu i pokušaj objašnjenja stanja stvari trebalo bi analizirati prijevode, od kojih je, primjerice, prijeratna verzija drame U agoniji izgubljena. Włodzimierz Kot upravo u kvaliteti prijevoda vidi jedan od glavnih razloga uspjeha prijeratne Barunice Lenbach i jedan od razloga, uz dezaktualizaciju problematike i promjenu sredstava umjetničkog izraza, stilistike i poetike dramaturgije, kako piše, „skromnog uspjeha” Glembajevih poslije rata . Kazališne izvedbe, kazališne, scenske prijevode većinom nije moguće rekonstruirati. I da imamo prijevod drame, put do adaptacije dalek je. Izvedbu je nemoguće ocjenjivati na temelju samog prijevoda drame. U kazališnoj realizaciji on podliježe mnogim mijenama: od transformacija samoga teksta do uporabe estetskih i izražajnih sredstava samoga kazališta koja čine od kazališnog djela umjetnost u kojoj je riječ tek jedno od tvoriva. U ovome trenutku kao jedan od razloga neuspjeha Krleže kod poljske publike može se navesti nedovoljno osuvremenjivanje tekstovnog predloška u poljskim kazališnim produkcijama, teško objašnjiva pojava s obzirom na to da se u to vrijeme klasična djela nije tretiralo kao nedodirljivu svetinju, naprotiv, upravo se često prigovaralo da eksperimenti u poljskome kazalištu idu predaleko (to vrijedi i za poljski, i za strani repertoar). Čini se da je Krleža ipak stizao u poljsko kazalište ne kao izbor poljske kazališne sredine, nego kao autor kojega je nudila ondašnja Jugoslavija u sklopu ondašnjih mehanizama kulturne suradnje i kojeg je jednostavno – trebalo postaviti na scenu.
Više: L. Małczak, 2017: Kazališna recepcija Miroslava Krleže u Poljskoj. U: B. Hećimović (ur.), “Hrvatska drama i kazalište u inozemstvu” (S. 113-124). Zagreb: Zavod za povijest hrvatske književnosti, kazališta i glazbe HAZU, Odsjek za povijest hrvatskog kazališta
PREDSTAVE U POLJSKIM KAZALIŠTIMA, IZVEDBE POLJSKIH KAZALIŠTA:
1. Bank Glembay L. T. D. / Gospoda Glembajevi. Prijevod Stanisław Papierkowski [nije postavljena na scenu]
2. Baronowa Lenbach / U agoniji. Prijevod Zofia Nałkowska. Teatr Mały. Warszawa. Premijera 3.11.1933. Redatelj Wiktor Biegański.
Kot Włodzimierz: Dramat jugosłowiański na scenach polskich w 20-leciu międzywojennym. „Pamiętnik Słowiański” 1964, t. 14, s. 142–176.
Russocka Jadwiga: Miroslav Krleža w Polsce. „Biuletyn Historyków Literatur Zachodniosłowiańskich”. R. 4. Warszawa. Zakład Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, 1971, s. 57–58. [streszczenie referatu wygłoszonego 18 maja 1970]; Russocka Jadwiga: Mirosław Krleža w Polsce. W: Polsko–jugosłowiańskie stosunki literackie. Red. J. Śliziński. Wrocław, Ossolineum, 1972, s. 257–275.
3. Bank Glembay Ltd / Gospoda Glembajevi. Łódź. Teatr Nowy. Premijera 12.09.1959. Režija Bojan Stupica. Prijevod Zygmunt Stoberski. [14 izvedbi]
[B.a.] „Bank Glembay Ltd.” Mirosława Krležy. „Dialog” 1959, nr 11, s. 181–184; Kaszyński Stanisław: Skąd my to wszystko znamy?. „Odgłosy” 1959, nr 39, s. 7; Orłowski Władysław: „Bank Glembay Ltd.”. „Głos Robotniczy” 1959, nr 250, s. 3; Panasewicz Jerzy: [?] „Ekspress Ilustrowany” 1959, nr 231, s. 4; Timofiejew Grzegorz: Jeszcze raz mieszczaństwo. „Głos Pracy” 1959, nr 224, s. 4; Zagórski Jerzy: Nie ma pewniaków. „Kurier Polski” 1959, nr 228, s. 4; [B.a.] Życie teatralne w kraju. „Teatr” 1959, nr 22, s. 2.
4. Sprawa Bakrana (Kandydat śmierci). Teatr Telewizji. 22.06.1964. Režija Jan Beran. Adaptacija Ivo Štivičić. Prijevod Zygmunt Stoberski.
B.B. [Bartoszewicz Bolesław]: Miroslav Krleža. Sprawa Bakrana. „Radio i Telewizja” 1964, nr 26, s. 17; Szarecki Szczepan: Oni wybrali ideę. „Ekran” 1964, nr 27, s. 14.
5. Bank Glembay / Gospoda Glembajevi. Teatr Telewizji. 25.01.1971. Režija i adaptacija Ryszard Sobolewski. Prijevod Zygmunt Stoberski.
Bołtuć Irena: Luty, czyli w pełni zimowego sezonu. Miroslav Krleža, „Bank Glembay”. „Scena” 1971, nr 2, s. 45; Eberhardt Konrad: W luksusowym maglu. „Ekran” 1971, nr 6, s. 23.
6. Bank Glembay / Gospoda Glembajevi. Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego. Duża Scena. Premijera 30.10.1975. Režija Józef Para. Prijevod Zygmunt Stoberski. [35 izvedbi, 14 692 gledatelja]
Sokołowski Jerzy: Festiwal w Katowicach. „Dialog” 1976, nr 1, s. 167–170.
7. Areteusz / Aretej ili legenda o svetoj Ancili Rajskoj Ptici. Teatr Polski. Szczecin. Premijera 25.10.1980. Režija Ante Jelaska. [14 izvedbi, 4354 gledatelja].
[B.a.] Premiery. „Scena” 1981, nr 1, s. 41; [B.a.] Teatr. „Życie Literackie” 1980, nr 48, s. 18; Frycz Jan: „Areteusz”, czyli powtórka z losu. „Kurier Szczeciński” 1980, nr 238, s. 4–5; Krajewska Anna: Obok życia, obok sztuki. „Czas” 1980, nr 52, s. 21; [?]. Polska prapremiera „Areteusza” M. Krležy. „Głos Szczeciński” 1980, nr 235, s. 1; Wilanowska Jadwiga, Przed premierą „Areteusza” w Teatrze Polskim. „Głos Szczeciński” 1980, nr 234, str. 3.
8. W agonii / U agoniji. Teatr Telewizji. Premijera 22.06.1981. Režija Jan Kulczyński. Prijevod Lech Wojciechowski.
Krleža w Telewizji. „Ekran” 1979, nr 48, s. 2. [Intervju s L. Wojciechowskim, prevoditeljem U agoniji, napravila Wiesława Czapińska]; Halbersztat Piotr: Miroslav Krleža „W agonii”. „Kultura” 1981, nr 27, s. 13; Brzostowiecka Maria: W „agonii”. „Ekran” 1981, nr 27, s. 10–11. (stg.) [Grzelecki Stanisław]: Wstrząsy i przemijania. „Życie Warszawy” 1981, nr 145, s. 7; juk [Kornhauser Julian]: Beztroska. „Pismo” 1981, nr 7, s. 136; Kulczyński Jan: Przed premierą Teatru TV mówi Jan Kulczyński, reżyser spektaklu „W agonii”. Zanotowała Grażyna Lenart. „Antena” 1981, nr 17, s. 26;
9. Blitwo, ojczyzno moja. Teatr Telewizji. 24.02.1992. Režija Bogdan Hussakowski. Adaptacija Tadeusz Nyczek. Prijevod Maria Krukowska.
Dorota Buchwald, Blitwo, ojczyzno moja według powieści Miroslava Krležy, „Antena” 1992, nr 9, s. 3; Jacek Lutomski, „Rzeczpospolita” 1992, nr 44, s. 5.
PREDSTAVE U IZVEDBI GOSTUJUĆIH KAZALIŠTA
1. Duško Križanec („Teatr 38”; Kraków, polovina srpnja 1963.). Balade Petrice Kerempuha.
T.K. [Lovell Jerzy, pseud. Tomasz Klon]: Krleža i Križanec. „Życie Literackie” 1963, nr 28, s. 10; „Życie Literackie” 1963, nr 29, s. 10.
2. Dramsko kazalište Gavella (Warszawa. Teatr Dramatyczny. 1.12.1970. i Olsztyn). Kraljevo. Režija Dino Radojević.
[B.a.] Pokrótce. „Teatr” 1970, nr 24, s. 25; [B.a. i b.n.] „Życie Warszawy” 1970, nr 289, s. 4; (k) [b.n.]. „Życie Warszawy” 1970, nr 287, s. 4; Grodzicki August: Kunszt gości z Zagrzebia. „Życie Warszawy” 1970, nr 290, s. 6; Segiet Janusz [?]. „Gazeta Olsztyńska” 1970, nr 212, s. 3; Szydłowski Roman: Taniec życia i śmierci. „Trybuna Ludu” 1970, nr 336, s. 6; Szydłowski Roman: Współczesny moralitet. „Trybuna Ludu” 1970, nr 337, s. 6; Zagórski Jerzy: Misterium chorwackie. „Kurier Polski” 1970, nr 287, s. 3; „Słowo Powszechne” 1970, nr 289, s. 5.
3. Narodno pozorište Zenica (Teatr im. S. Jaracza. Łódź. 31.05.1979.). Legenda. Režija Slobodan Unkovski.
Bąbol Jerzy [?] „Dziennik Popularny” 1979, nr 131, s. 6; Kronika. Oprac. Irena Kellner. „Teatr” 1979, nr 16, s. 24; Panasewicz Jerzy: Dramat w bezkresnej bieli. „Głos Robotniczy” 1979, nr 126, s. 3.
4. Dramsko kazalište Gavella (Teatr „Bagatela”. Kraków. 11.12.1985., Teatr Rozmaitości. Warszawa. 8. i 9.12.1985.). Rodzina Glembajów / Glembajevi. Režija Petar Veček.
[B.a. i nas.] „Echo Krakowa” 1985, nr 241, s. 5; „Ekran” 1985, nr 50, s. 4; Lutomski Jacek: Spotkanie teatru z Zagrzebia. Czerń i biel. „Rzeczpospolita” 1985, nr 290, s. 5; Kazimierczyk Barbara: Teatralni goście z Zagrzebia i Issoudun. „Odrodzenie” 1986, nr 2, s. 10; Natanson Wojciech: Wizyty teatrów zagranicznych. „Życie Warszawy” 1986, nr 1, s. 7.
5. Zagrebački Glumački Atelje („Klub RE”. Kraków. 12.04.2015., Teatr Śląski. Katowice. 14.04.2015., Teatr Nowy. Poznań. 15.04.2015.). Glembajevi. Režija i adaptacija Željko Senečić.
BIBLIOGRAFIJA TEKSTOVA O KRLEŽINOM DRAMSKOM OPUSU, PREDSTAVAMA IZVOĐENIM U HRVATSKOJ I DRUGIM REPUBLIKAMA DRUGE JUGOSLAVIJE:
1. Pavletić Vlatko: Współczesna dramaturgia jugosłowiańska. Prev. Zygmunt Stoberski. „Dialog” 1962, nr 6, s. 134– 140.
2. Semil Małgorzata: Festiwal w Novim Sadzie. „Dialog” 1971, nr 9, s. 160–164. [Kraljevo].
3. Zdybicka Daniela: Wczesna twórczość dramatyczna Miroslawa Krležy i jej modernistyczne piętno. W: Modernizm w literaturach słowiańskich (zachodnich i południowych). Red. M. Bobrownicka. Kraków, Ossolineum, 1973, s. 137–149.
4. Wysińska Elżbieta: XIX Festiwal Sterijino pozorje. „Dialog” 1974, nr 8, s. 151–154. [Put u raj].
5. Wysińska Elżbieta: Dubrownik: plener i przestrzeń. „Dialog” 1978, nr 12, s. 146–149. [Aretej]
6. djc [Ćirlić Dorota Jovanka]: Oblicza teatru. „Dialog” 1979, nr 8, s. 159–161. [Legenda].
7. Paro Georgij: Dubrovnik i przestrzeń sceniczna. Prev. Elżbieta Kwaśniewska. „Dialog” 1979, nr 8, s. 99–100.
8. Sychowska-Kavedžija Jolanta: Przemiany warsztatu dramaturgicznego Miroslava Krležy. W: Dramat i teatr narodów słowiańskich w XX wieku. Red. Maria Bobrownicka. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Ossolineum, 1979, s. 89–98.
9. Wysińska Elżbieta: Dwugłos z Nowego Sadu. „Dialog” 1982, nr 5, s. 163–164. [Golgota].
10. Sieradzka Zofia: Sterijino pozorje 1984. „Teatr” 1984, nr 10, s. 31 –32. [Glembajevi].
11. Niesiobędzki Jerzy: W optyce rewolucji. „Fakty” 1985, nr 29, s. 11. [Sprovod u Terezijenburgu].
12. Frankowska Bożena: Jugosłowiański Białystok. „Kontrasty” 1985, nr 1, s. 30–33. [Glembajevi].
13. Frankowska Bożena: Spotkania w Mariborze. „Odrodzenie” 1985, nr 11, s. 10. [Glembajevi].
14. Csató Justyna: Nowy Sad 1987. „Dialog” 1987, nr 9, s. 171–173. [Put u raj].
