Vilim Frančić (Daruvar 1896 – Kraków 1978) Chorwat, który związał swe życie z Polską. W okresie międzywojennym pracował w szkolnictwie w Krakowie, Proszowicach oraz na Śląsku (w Chorzowie, wówczas Królewska Huta, i w Katowicach). W 1938 roku przenosi się na stałe do Krakowa. Pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego (doktorat i habilitację uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim); w międzywojniu nauczyciel, dyrektor kilku szkół, kurator, sekretarz Towarzystwa Polsko-Jugosłowiańskiego w Katowicach. Odegrał ważną rolę w budowaniu polsko-chorwackich oraz chorwacko-polskich kontaktów, szczególnie w dziedzinie kultury i nauki. W okresie międzywojennym opracował dla Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego projekt nauki w gimnazjum języka serbsko-chorwackiego jako drugiego nadobowiązkowego nowożytnego języka obcego. Sam taki kurs w ramach działalności Towarzystwa Polsko-Jugosłowiańskiego w Katowicach prowadził, będąc jednocześnie lektorem języka serbsko-chorwackiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Organizował wyjazdy polskich uczniów, studentów, nauczycieli i sympatyków Jugosławii na Bałkany oraz przygotowywał podobnego typu wizyty jugosłowiańskich delegacji w Polsce (między innymi był jednym z głównych organizatorów wizyty Julijego Benešicia w Krakowie w 1948 roku w związku z uroczystością nadania mu tytułu doktora honoris causa przez Uniwersytet Jagielloński). Nie należał do pierwszoplanowych postaci, ale wywarł bardzo istotny wpływ na rozwój związków kulturalnych, znacznie większy od tego, co mogłaby sugerować zamieszczona poniżej i licząca kilkadziesiąt pozycji bibliografia publikacji. Po pierwsze w okresie, w którym publikował, ukazało się bardzo mało innych tekstów i na tym tle jego dorobek uznać należy za duży, po drugie zorganizował wiele wydarzeń i projektów popularyzujących wiedzę o poszczególnych częściach Jugosławii, które są nie mniej ważne od publikacji. Tłumaczył, recenzował oraz przybliżał literaturę chorwacką polskiemu odbiorcy; jako korespodent prasowy pisywał feliotony i reportaże. W „Dzienniku Polskim” redagował kolumnę – dodatek „Sprawy Słowiańskie”, którą przejął po Henryku Batowskim. Ów moment opisał S. W. Balicki, stwierdzając, że „redakcję kolumny objął pedagog i naukowiec Vilim Frančić o bajecznej żyłce i sprawności dziennikarskiej” (S. W. Balicki, Ludzie „Dziennika Polskiego ” widziani wczoraj i zapamiętani dziś. „Zeszyty Prasoznawcze”, 1964, nr 3, s. 48.). Największą aktywność w dziedzinie publikacji przekładów oraz tekstów o literaturze i kulturze chorwackiej wykazuje w latach dwudziestych. W latach trzydziestych pochłania go praca w szkolnictwie, zwłaszcza w latach 1932-1938, gdy sprawuje funkcję dyrektora Państwowego Gimnazjum w Katowicach. Drugi okres jego zwiększonej aktywności przypada na pierwsze lata po II wojnie światowej, do uchwalenia Rezolucji Kominformu w 1948 r., która zamroziła wszelkie stosunki polsko-jugosłowiańskie. Po normalizacji i wznowieniu stosunków w połowie lat pięćdziesiątych skupia się na pracy naukowej.
Autorem obszernego artykułu na temat Vilima Frančicia jest chorwacki historyk Slaven Kale. Kale Slaven: Slavist Vilim Frančić. „Književna smotra“ 2015, br. 178 (4), s. 101-110. CZYTAJ / POBIERZ
Na temat Vilima Frančicia wiele informacji znajduje się również na stronie Uniwersytetu Jagielońskiego (Autorką biogramu jest profesor Barbara Oczkowa) oraz w Internetowym Kurierze Proszowskim (tekst opracowany przez Andrzeja Solarza).
Przekłady
1922
Andrić, Ivo: Proza poetycka. Czerwone Listy. Ponad zwycięstwami. Tłum. V. Frančić. IKC 1922, nr 48, s. 3.
Lovrić, Božo: Tęsknota za zbawcą. Tłum. V. Frančić. IKC 1922, nr 48, s. 2; „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 18.
Matoš, Antun Gustav: Cień. Tłum. V. Frančić. IKC 1922, nr 48, s. 2-3. „Kurier Lwowski” 1922, nr 56, s. 4, dod. „Tydzień Literacki”.
Nazor, Vladimir: Modlitwa. Tłum. V. Frančić., „Kurier Lwowski” 1922, nr 56, s. 3; dod.” Tydzień Literacki”, „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10, s. 19; „Kurier Literacko-Naukowy” 1925, nr 89, s. 17.
1924
Bartulović, Niko: Proza poetycka (fragmenty). „Kultura Słowiańska” 1924, nr 5, s. 4-9; „Nowa Reforma” 1924, nr 115, s. 1; nr 116, s. 1.
1925
Benešić, Julije: Litania. Tłum. V. Frančić. „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 17.
Krklec, Gustav: Nowy żywot. Tłum. V. Frančić. „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 18; „Kurier Literacko-Naukowy” 1925, nr 89, s. 18.
Lovrić, Božo: Bunt, Tłum. V. Francić. „Kurier Literacko-Naukowy” 1925, nr 89, s. 17-18. „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 18; „Przegląd Jugosłowiański” 1935, nr 12, s. 2.
Lovrić, Božo: Tęsknota za zbawcą. Tłum. V. Frančić. IKC 1922, nr 48, s. 2; „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 18.
Lovrić, Božo: Wid. Tłum. V. Frančić. „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 18; „Kurier Literacko-Naukowy” 1925, nr. 89, s. 17.
Nazor, Vladimir: Modlitwa. Tłum. V. Frančić., „Kurier Lwowski” 1922, nr 56, s. 3; dod.” Tydzień Literacki”, „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10, s. 19; „Kurier Literacko-Naukowy” 1925, nr 89, s. 17.
1946
Nazor, Vladimir: Tito / Titov naprijed. Tłum. V. Frančić. „Życie Słowiańskie” 1946, nr 1, s. 21–23; także w: „Dziennik Ludowy” 1946, nr 76, s. 3. [Poezja]
1947
Andrić, Ivo: Trawnicka kronika / Travnička kronika. Tłum. V. Frančić. „Dziennik Literacki” [dodatek do „Dziennika Polskiego”] 1947, nr 1, s. 2.
Cesarec, August: W katakumbie. Tłum. V. Frančić. „Głos Robotnika” 1947, nr 296, s. 4 także w: „Naprzód” 1947, nr 296, s. 4. [Poezja].
Nazor, Vladimir: Smok w bunkrze / Zmaj u bunkeru. Tłum. V. Frančić. „Życie Słowiańskie” 1947, nr 10, s. 340–341. [Poezja]
Teksty o literaturze i kulturze
1919
Frančić, Vilim: Z Zagrzebia. „Nowa Reforma” 1919, nr 426.
1922
Frančić, Vilim: Najnowsza poezja jugosłowiańska. „Kurier Lwowski” 1922, nr 49, s. 3; nr 56, s. 3–4.
Frančić, Vilim: Prof. Julije Benešić (tłumacz dziel polskich). „Życie Teatralne” 1922, z. 11, s. 6–7.
Frančić, Vilim: O współczesnym dramacie jugosłowiańskim. „ Życie Teatralne” 1922, nr 11, s. 9.
Frančić, Vilim: Książki o Jugosławii. „Nowa Reforma” 1922, nr 181, s. 4. (nt. Milan Begović, Dunja u kovčegu)
Frančić, Vilim: Przed premierą „O skibę” Kosora. „Gazeta Poranna” 1922, nr 6326, s. 3–4.
Frančić, Vilim: Dramat jugosłowiański „O skibę” na scenie lwowskiej. „Tygodnik Ilustrowany” 1922, nr 15, s. 237–238.
1923
Frančić, Vilim: Vatroslav Jagić. „Nowa Reforma” 1923, nr 166, 167.? „Gazeta Bydgoska” 1923, nr 189, s. 2.
1925
Frančić, Vilim: Błękitnym szlakiem argonautów ideałów. O duchu najnowszej poezji jugosłowiańskiej słów kilkoro. „Kurier Literacko-Naukowy” 1925, nr 8, s. 15.
Frančić, Vilim: O dramacie Ivona Vojnowića. „Kultura Słowiańska” 1925, nr 10/11, s. 6-7.
1927
Frančić, Vilim: Gaspar Dubrownicki – Ivo Vojnović (W 70 rocznicę urodzin). „ Kurier Literacko-Naukowy” 1927, nr 30, s. 2.
Frančić, Vilim: O dramacie Vojnovicia. (W 70 rocznicę urodzin). „Gazeta Literacka” 1927, nr 15, s. 2.
1928
Frančić, Vilim: Serbsko-chorwacka poezja „najmłodszych”. „Kurier Literacko-Naukowy” 1928, nr 49, s. 2.
Frančić, Vilim: Gdy się tęsknoty pokoleń urzeczywistniają… „Kurier Literacko-Naukowy” 1928, nr 49, s. 2–3.
Frančić, Vilim: Z literatury jugosłowiańskiej. „Głos Literacki” 1928, nr 2, s. 2.
1931
Frančić, Vilim: Prof. J. Benešić, pionier kultury polskiej w Jugosławii. „Kurier Literacko-Naukowy” 1931, nr 2, s. 5–6.
1935
Frančić, Vilim: Matka Jugowiczów. IKC 1935, nr 47, s. 14.
1946
Frančić, Vilim: Jugosłowiańskie czasopisma literackie. „Dziennik Polski” 1946, nr 127, s. 11. [Przede wszystkim Serbia; krótko o M. Krležy i zagrzebskiej „Republice”].
Frančić, Vilim: Serbowie i Chorwaci. „Dziennik Polski” 1946, nr 78, s. 3. [Na podstawie wykładu V. Nazora wygłoszonego na Uniwersytecie Kolarca w Belgradzie]
Frančić, Vilim: Julije Benešić – wierny przyjaciel Polski. „Dziennik Polski” 1946, nr 114, s. 5.
Frančić, Vilim: Pieśń o iliryjskiej Sparcie. „Dziennik Polski” 1946, nr 328, s. 4. [nt. Śmierci Smail-age Čengicia]
1947
Frančić, Vilim: Stulecie serbsko-chorwackiego języka literackiego. „Życie Słowiańskie” 1947, nr 12, s. 433–436.
Frančić, Vilim: Współczesna literatura jugosłowiańska. „Dziennik Literacki” [dodatek do „Dziennika Polskiego”] 1947, nr 1, s. 3. [Sytuacja w literaturze w czasie wojny i po wojnie, V.E. Car, A. Cesarec, I. Goran-Kovačić, M. Krleža, V. Nazor]
Frančić, Vilim: Poeta słońca i mocy narodowej. „Dziennik Literacki” 1947, nr 8, s. 3.
1948
Frančić, Vilim: Prof. Julije Benešić doktorem honorowym UJ. „Dziennik Polski” 1948, nr 159, s. 6.
Frančić, Vilim: Prof. Julije Benešić w Polsce. „Dziennik Polski” 1948, nr 157, s. 6.
1949
Frančić, Vilim: Adam Mickiewicz w chorwackich i serbskich przekładach. „Pamiętnik Słowiański” 1949, T. 1, s. 129–147.
1951
Frančić, Vilim: Poezje Słowackiego w chorwackich i serbskich przekładach. „Pamiętnik Słowiański” 1951, t. 2, s. 127–154.
1952
Frančić, Vilim: A. Fredro na scenie zagrzebskiej. „Pamiętnik Słowiański” 1952, T. 3, s. 186–194.
1957
Frančić, Vilim: Przyjaciel wypróbowany. „Tygodnik Powszechny” 1957, nr 51, s. 5 i 8.
1958
Frančić, Vilim: O pracach gramatycznych i słownikarskich J. Benešicia. „Pamiętnik Słowiański” 1958 [1959], T 8, s. 133–139.
Frančić, Vilim: Bibliografia przekładów Julija Beneszicia z literatury polskiej. „Pamiętnik Słowiański” 1958 [1959], T. 8, s. 181–188.
Frančić, Vilim: O pracach gramatycznych i słownikarskich J. Benešicia. „Pamiętnik Słowiański” 1958 [1959], T. 8, s. 133–139.
