Ranko Marinković (1913, Vis – 2001, Zagreb) – prozaik i dramatopisarz, eseista, wykładowca na zagrzebskiej Akademii Sztuki Dramatu. Jeden z najważniejszych twórców chorwackich XX wieku. Zbiór opowiadań pt. Karnawał, który opublikowano w 1958 r., jest jedną z pierwszych książek chorwackich wydanych po normalizacji stosunków z Jugosławią, która nastąpiła w połowie lat 50-tych. Przekład został zauważony i dobrze przyjęty przez polską krytykę literacką. Marinković w październiku 1960 roku przyjeżda do Polski na trzy tygodnie jako członek delegacji pisarzy. Na kolejne przekłady polski czytelnik musiał czekać ponad 20 lat. Pozostałe dwa tłumaczenia, przekłady dwóch powieści, Cyklopa (1981) oraz Wspólnej kąpieli (1988), ukazują się w przełomowych momentach historii Polski XX wieku. Najpierw wprowadzenie stanu wojennego, a później upadek komunizmu niekorzystnie wpływają na recepcję utworów chorwackiego twórcy. Stąd najistotniejszym tłumaczeniem z punktu widzenia polskiej recepcji pozostają nowele adriatyckie. Oprócz przekładów trzech książek ukazały się jeszcze tłumaczenia kilku opowiadań w dwóch antologiach oraz czasopismach.
Karnawał, który opublikowano już właściwie po polskim „karnawale wolności”, czyli październiku 1956, zawiera opowiadanie zatytułowane Popioły. Autorem przekładu jest Zygmunt Stoberski, najbardziej aktywny tłumacz w okresie normalizacji polsko-jugosłowiańskich stosunków. Tylko na pozór to samo tłumaczenie ukazuje się 6 lat później w Antologii noweli jugosłowiańskiej. Niemal niezauważalna drobna korekta stylistyczna przekładu, tak naprawdę okazuje się decydująca dla interpretacji głównego bohatera tej ironiczno-tragicznej historii.
Więcej na ten temat w artykule:
Karneval je gotov ili o brisanju ironije / I po karnawale, czyli o znikającej ironii w przekładzie
Przekłady:
Książki:
Marinković R.: „Karnawał”. Nowele. [Na podstawie Ruke, Beograd, Prosveta, 1956]. Tłum. H. Kalita, z. Stoberski. Warszawa, Iskry, 1958, 182 s. + 6 nlb., nakład 5 000 + 250 egz. [Anioł / Anđeo. Tłum. Z. Stoberski, s. 43–66. Karnawał / Karneval. Tłum. H. Kalita, s. 7–39. Kościane gwiazdki / Koštane zvijezde. Tłum. H. Kalita, s. 103–126. Popioły / Prah. Tłum. Z. Stoberski, s. 69–100. Uścisk / Zagrljaj. Tłum. H. Kalita, s. 129–183]
Marinković R.: Cyklop / Kiklop. T. 1 i 2. Wstęp i tłum. K. Bąk. Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1981; T. 1 – 381 s. + 3 nlb., T. 2 – 252 s. + 4 nlb., nakład 20 000 + 350 egz.
Marinković R.: Wspólna kąpiel / Zajednička kupka. Tłum. B. Gnypowa. Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1988, 187 s. + 4 nlb., nakład 10 000 + 283.
Antologie:
Marinković R.: Oko opatrzności / Oko božije. Tłum. M. Krukowska, s. 315–336. W: Bar „Titanic”. Jugosłowiańskie opowiadania wojenne. Wybór i wstęp A. Dukanović. Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1962, 361 s. + 2 nlb., nakład 8 000.
Marinković R.: Popioły / Prah. Tłum. Z. Stoberski, s. 554–577. W: Antologia noweli jugosłowiańskiej. Wybór i wstęp B. Ćirlić. Warszawa, Czytelnik, 1964, 509 s. + 3 nlb., nakład 4 290 egz.
Czasopisma:
Marinković R.: Świerszcze i i bębny / Cvrčci i bubnjevi. Tłum. M. Krukowska. „Twórczość” 1958, nr 6, s. 31–53.
Marinković R.: Ręce / Ruke. Tłum. J. Groo, A. Janković. „Gazeta Krakowska” 1960, nr 288, s. 7.
Marinković R.: Ręce / Ruke. Tłum. J. Groo. „Życie Literackie” 1964, nr 26, s. 5.
Marinković R.: Ręce / Ruke. Tłum. J. Groo, A. Janković. „Poglądy” 1966, nr 12, s. 9–10.
Publikacje o R. Marinkoviciu:
Kalita H.: Wśród pisarzy jugosłowiańskich. „Radio i Świat” 1956, nr 48, s. 3.
Kreft B.: O współczesnej literaturze jugosłowiańskiej. „Kronika” 1957, nr 6, s. 5, 8; 1957, nr 7, s. 4.
Treugutt S.: Nad Dunajem. 3. „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 27, s. 6–7.
Zalewski R.: O literaturze narodów Jugosławii słów kilka. „Widnokręgi” 1957, nr 3, s. 111–117.
Ruszczyc M.: Ze współczesnej literatury jugosłowiańskiej. „Tygodnik Zachodni” 1958, nr 48, s. 6. [Recenzja Karnawału]
Pavletić V.: Współczesna dramaturgia jugosłowiańska. Tłum. Z. Stoberski. „Dialog” 1962, nr 6, s. 134– 140.
Teatr i dramaturgia w Jugosławii. „Nowa Kultura” 1962, nr 7, s. 12. [Rozmowa Z. Stoberskiego z P. Brozem oraz I. Fogim]
ad [Dukanović A.]: Jugosławia. „Twórczość” 1963, nr 5, s. 94.
Groo J.: Dramaturgia Ranka Marinkovicia. „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych (styczeń–czerwiec 1965)” [Kraków, Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie] 1966, T. 9, z. 1, s. 138–141.
ad [Dukanović A.]: Jugosławia. „Twórczość” 1966, nr 8, s. 151.
Łatuszyńska J.: Literatura w Jugosławii. „Polityka” 1967, nr 1, s. 10. [właśc. Joanna Rapacka].
Madany E.: Literatura narodów Jugosławii. (O wezyrach tureckich, partyzantach i samotnym drzewie w wiosce czarnogórskiej). „Nasz Klub”. „Książki dla Ciebie” [dodatek] 1970, nr 6, s. 3–7.
Wierzbicki J.: Literatury Jugosławii. „Rocznik Literacki” 1981 [1986], s. 520–527.
Juda C.: Wspólna kąpiel. „Życie Literackie” 1988, nr 40, s. 13. [Recenzja Wspólnej kąpieli].
Wierzbicki J.: Literacka Jugosławia, czyli o sposobach istnienia literatur narodowych. W: Literackie i folklorystyczne sondaże. Red. J. Magnuszewski. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1989, s. 103–136.
Marinković R. – (A.W.): Książki !!! Książki. „Literatura na Świecie” 1989, nr 3, s. 349. [Krótka inform. o Wspólnej kąpieli].
